Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ve Somali Devlet Başkanı Hasan Şeyh Mahmud, Türkiye’nin arabuluculuğundaki barış görüşmelerinde varılan anlaşmayı duyurmak üzere Ankara’da bir basın toplantısı düzenledi.
Mohamud, “Bir anlamda bu bir son çünkü anlaşmazlığımıza son veriyor.” dedi.
Etiyopya ile Somali arasındaki bağlar, Etiyopya’nın 1 Ocak’ta Somaliland ile Kızıldeniz’deki Berbera limanını kullanmak üzere anlaşmaya varmasından bu yana kötüleşmişti.
Türkiye, iki ülke arasındaki gerilimi sona erdirmek için çalışıyor.
Etiyopya, 1961’den 1991’e kadar süren Eritre Bağımsızlık Savaşı’nın ardından 1990’ların başında Kızıldeniz limanlarını kaybetti.
1991 yılında Eritre, Etiyopya’dan bağımsızlığını kazandı ve iki ayrı ulusun kurulmasına yol açtı. Ayrılık, Etiyopya’nın Kızıldeniz’e ve önemli limanlara doğrudan erişimini kaybetmesiyle sonuçlandı.
Etiyopya’nın o zamandan bu yana karayla çevrili olması, verimli deniz ticareti yürütme kabiliyetini etkiliyor.
Etiyopya, Ocak ayında Somaliland ile tek taraflı olarak Somali’den ayrılan bir anlaşma yaptı. Etiyopya denize erişim sağladı ancak bölgenin bağımsızlığını tanıdı ve komşusuyla yeni bir krize yol açtı. Geçtiğimiz yüzyılda iki savaşa imza atan iki ülke, Mart ayında aralarındaki anlaşmazlığın çözümü konusunda anlaşmaya vardı.
Ankara Deklarasyonu
Erdoğan, Ankara’da tarafların ortak deklarasyon üzerinde anlaştığını ve iki ülke arasında yeni bir başlangıç için sürecin başlatıldığını duyurdu.
Etiyopya-Somali Ankara Deklarasyonu’na göre iki taraf, Türkiye’nin kolaylaştırıcılığında teknik müzakerelerin 2025 yılı Şubat ayı sonuna kadar başlatılmasına ve dört ay içinde sonuçlandırılmasına karar verdi. Ayrıca fikir ayrılıklarını ve tartışmalı konuları terk etme ve ortak refaha doğru kararlı bir şekilde ilerleme konusunda da anlaştılar.
İki ülke Somali’nin toprak bütünlüğüne saygı duyduğunu teyit ederken, Etiyopya’nın denize güvenli erişimden elde edebileceği potansiyel faydaları da kabul etti.
‘Gerçek arkadaş’
Mohamud, her iki ülkenin ortak çıkarlarının altını çizdi: “Türkiye’nin çabalarına minnettarız. Somali, şimdi ve gelecek yıllarda Etiyopya’nın gerçek dostu olacaktır.”
“Bu ilişkinin halkımıza faydası olmalı. Bölgemizde barış ve istikrar bizim ve halkımızın en önemli öncelikleridir.”
Her iki ülkenin çıkarları ile uyumlu olan ortak ilerleme fırsatlarını vurgulayarak Somali’nin Etiyopya’nın liderliği ve halkıyla bu konuda çalışmaya hazır olduğunu da sözlerine ekledi.
Mohamud, Etiyopya güçlerinin Somali’deki fedakarlıklarını ve kayıplarını da kabul ederek, daha önceki Afrika Birliği misyonlarının da kayıplarla karşı karşıya olduğunu herkese hatırlattı.
“Bu aslında halklarımızın birbirine ne kadar bağlı olduğunu gösteriyor ve bu bağlantıyı göstermeye devam edecek. Üstelik Etiyopya ve Somali birçok ortak noktayı paylaşıyor” dedi.
“Farklılıklarımız sınırlı, ortak paydamız geniş. Halkımızın barışı, barışçıl bir şekilde sağlaması için elimizden gelen her şeyi yapacağız. Bölgemizin işbirliğine ihtiyacı var.”
‘Biz kardeşiz’
Etiyopyalı lider Ahmed, Afrika Boynuzu’nda barış ve istikrarın tesis edilmesi yönündeki çabalarından dolayı Erdoğan’a, hükümetine ve Türkiye halkına teşekkür etti.
“Bu çabalar bizi, yıllar içinde biriken yanlış anlamaları ele aldığımız, liderler düzeyindeki bugünkü toplantıya getirdi” dedi.
Etiyopya ve Somali’nin köklü geçmişine işaret eden Ahmed, “Biz sadece komşu ülkeler değiliz. Biz kardeşiz. Kan bağımız var ve kaderlerimiz iç içe.”
Somali’nin güvenliğini sağlamak ve terörle mücadele etmek için hayatını kaybeden binlerce Etiyopyalı askerin fedakarlık yaptığını vurguladı.
Ahmed, diyaloğu kolaylaştırmaya yönelik tüm çabaları takdir ettiğini ifade ederken, “bizimki elbette üçüncü tarafların müdahalesi olmadan yürütülebilecek bir aile diyaloğuydu” dedi.
“Son altı yılda Etiyopya, bölgesel entegrasyona olan bağlılığını sadece sözlerle değil somut eylemlerle de yeniden teyit etti” dedi.
Etiyopya hükümetinin Afrika Boynuzu bölgesindeki istikrarsızlıktan önemli ölçüde muzdarip olduğunu ve Etiyopya ve Somali’nin barış ve büyüme ve karşılıklı kalkınma ihtiyacı konusunda ortak bir zemin paylaştıklarını da sözlerine ekledi.
Türkiye’nin ‘güvenilir’ konumu
Türkiye’nin iletişim direktörü Çarşamba günü geç saatlerde yaptığı açıklamada, Somali ile Etiyopya arasında imzalanan Ankara Bildirgesi’nin, Türkiye’nin Afrika halkları ve devletleri gözündeki güvenilir konumunun önemli bir göstergesi olduğunu söyledi.
Fahrettin Altun, X kanalında yaptığı açıklamada, deklarasyonun, Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki barış diplomasisinin en güzel örneklerinden biri olduğunu söyledi.
“Çok boyutlu ve barışçıl diplomatik çabalarımız ve birçok bölgedeki arabuluculuk çalışmalarımız küresel barışa önemli katkılar sağlıyor.” dedi.
Altun, Erdoğan’ın yürüttüğü liderlik diplomasisinin hem bölgesel hem de küresel düzeyde sürdürülebilir barışa yaptığı katkılardan dolayı tüm dünya tarafından “takdir edildiğini” ve takdir edilmeye devam edeceğini söyledi.
Bunun aynı zamanda insanlık için yeni umutlar ve fırsatlar açtığını da sözlerine ekledi.
“Türkiye’nin Somali ve Etiyopya arabuluculuğuyla varılan bu anlaşmanın, sadece bu iki dost ülkeye değil, tüm bölgeye, kıtaya ve dünyaya barış, huzur ve istikrar getirmesini umuyoruz.”
Başkan Yardımcısı Cevdet Yılmaz, X kanalında Ankara Deklarasyonu’nun Türkiye ve insanlık için gurur verici bir an olduğunu söyledi.
“Çatışmada kazanan yoktur, adil bir barışta da kaybeden yoktur. Bunun, diğer uluslararası sorunların yararlı bir şekilde çözülmesi için bir model olmasını umuyorum.” dedi.
