Kaynaklar, Fidan ve Bayramov’un ayrıca Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış sürecinin yanı sıra Ankara ile Erivan arasındaki normalleşme görüşmelerinin yanı sıra Filistin-İsrail çatışmasını da görüşmesinin beklendiğini söyledi.
Türkiye ile Azerbaycan, Azerbaycan’ın 1990’larda Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana sarsılmaz bağlarını sürdürdüler. Ortak etnik kimliği paylaşan iki ülke, “tek millet, iki devlet” sloganıyla ilişkilerini geliştirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından 2021 yılında imzalanan Şuşa Deklarasyonu, ilişkiyi “ittifak” düzeyine yükseltti. Savunma işbirliğine ve yeni ulaşım yollarının oluşturulmasına odaklanan deklarasyon, iki ordunun dış tehditlere karşı ortak çabalarını ve silahlı kuvvetlerinin yeniden yapılandırılması ve modernizasyonunu teyit ediyor.
Ermenistan her iki ülke arasındaki ilişkilerde büyük önem taşıyor. Bakü ile Erivan arasındaki ilişkiler, Ermeni ordusunun uluslararası alanda Azerbaycan’ın ve komşu yedi bölgenin parçası olarak tanınan Karabağ’ı işgal ettiği 1991 yılından bu yana gergin kalmıştı. Bölgenin büyük bir kısmı, 2020 sonbaharında 44 günlük bir savaş sırasında Azerbaycan tarafından kurtarıldı; bu savaş, normalleşmeye ve sınır belirleme görüşmelerine kapı açan Rusya’nın aracılık ettiği bir barış anlaşmasının ardından sona erdi. Azerbaycan, geçtiğimiz yılın eylül ayında düzenlediği “terörle mücadele operasyonu” sonrasında Karabağ’da tam egemenlik kurmuş, ardından bölgedeki ayrılıkçı güçler teslim olmuştu.
Türkiye ve Ermenistan’a gelince, iki ülkenin iç içe geçmiş geçmişlerine rağmen geçmişte çok az bağları vardı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Ermenistan’ın Azerbaycan’la çatışmaya girmesi ve Karabağ topraklarını işgal etmesiyle ilişkiler tamamen kesildi. Türkiye ve Ermenistan da ortak tarihleri konusunda anlaşmazlığa düşmüş durumdalar. Ermenistan, Türkiye’yi Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında yüz binlerce Ermeni’ye yönelik “soykırım” yapmakla suçluyor. Türkiye, Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı topraklarına yerleştirilen Ermenilerin kitlesel ölümlerini kabul etse de suçlamaları reddediyor.
Ermenistan’ın Karabağ’ın hukuka aykırı bir şekilde kontrolünü ele geçirmesinin ardından 1993 yılında sınırları kapattılar ve yıllarca birbirlerine düşman oldular. Sınır, Türkiye’nin güneydoğusunda yaşanan yıkıcı depremlerin ardından insani yardımların ulaştırılmasına olanak sağlamak amacıyla Şubat 2023’te kısa süreliğine açıldı. Ülkeler arasında halihazırda doğrudan hava trafiği var ancak taraflar geçen yıl kara sınırlarını kalıcı olarak açma fikrini öne sürdü.
2009 yılında iki ülke, normalleşmenin ilk adımı olarak bir barış anlaşması imzaladı, ancak o zamanki Erivan yönetiminin Türkiye ile yapılan anlaşmaya iç muhalefetle karşı karşıya kalması nedeniyle bu anlaşma hiçbir zaman tam anlamıyla hayata geçirilemedi. Mevcut Paşinyan yönetimi altında taraflar barış anlaşmasıyla yeniden ivme kazanmaya yöneldi, ancak normalleşme yönünde ilerleme iradesini güçlendiren şey ancak Azerbaycan’ın 2020 Karabağ savaşı sırasında Ermenilere karşı kazandığı zaferden sonra oldu.
Temmuz ayında Türkiye Büyükelçisi Serdar Kılıç ve Ermenistan Ulusal Meclisi Başkan Yardımcısı Ruben Rubinyan, iki ülke sınırında normalleşme görüşmelerine yönelik beşinci toplantıyı gerçekleştirdi. Bu toplantı, ilerlemedeki ivmenin sembolü olarak görüldü.
