Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yer edinen analizde, “2025 senesinde yabancı para (YP) mevduatta kaydedilen nominal artışta parite ve altın fiyatındaki yükseliş mühim rol oynadı.” değerlendirmesinde bulunulmuş oldu.
TCMB’nin Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğünde kıdemli uzman Didem Güneş, uzman Ayşe Karasoy ve uzman yardımcısı Oğuzhan Evli tarafınca hazırlanan “Yabancı Para Mevduatta Son Dönem Gelişmeler” başlıklı çözümleme Bankanın blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlandı.
Analizde, YP mevduatın para politikasının etkinliği ve finansal istikrar açısından yakından izlenen temel göstergeler içinde yer almış olduğu açıklandı.
Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarının sonlandırılması, altında yaşanmış olan fiyat hareketleri ve avro/dolar paritesindeki yükselişin YP mevduat artışını etkileyen unsurlardan olduğu anlatılan analizde, YP mevduatın seyrindeki son dönem gelişmeler ele alınıyor.
Analizde, Ağustos 2023 itibarıyla KKM hesapları en yüksek seviyesine ulaşırken, KKM ve YP mevduat toplamının 340 milyar doları aştığı açıklandı.
Sonraki dönemde sıkı para politikası duruşu ve destekleyici makroihtiyati siyaset seti ile mudilerin TL mevduat tercihinin kuvvetli seyrettiği anlatılan analizde, KKM ve YP mevduat toplamının 2024 yılı sonunda 221 milyar dolara geriledikten sonrasında son dönemde tekrardan yükselerek 242 milyar dolara ulaşmış olduğu açıklandı.
Analizde, şu bilgilere yer verildi:
“YP mevduat 2024 yıl sonunda 188 milyar dolar seviyesinden son dönemde 238 milyar dolara yükselerek 50 milyar dolar arttı. Bu artışın 31 milyar doları altın mevduatından, 15 milyar doları avro cinsel mevduattan, kalan kısım ise ABD doları ve öteki döviz mevduatından kaynaklandı. 2025 senesinde YP mevduatta kaydedilen nominal artışta parite ve altın fiyatındaki yükseliş mühim rol oynadı. Altın ons fiyatı 2024 yıl sonunda 2 bin 600 dolar civarındayken, ortalama yüzde 73’lük bir artışla 17 Ekim’de 4 bin 500 dolar seviyelerinde zirve yaptıktan sonrasında 30 Ekim’de 4 bin dolara yakınsadı. Aynı dönemde avro/dolar paritesi ise 1,04’ten 1,16’ya terfi etti. Buna nazaran 2025 senesinde YP mevduattaki 50 milyar dolar tutarındaki nominal artış parite ve fiyat etkilerinden arındırıldığında, 6,5 milyar doları gerçek kişiden olmak suretiyle toplamda 19 milyar dolarla sınırı olan kaldı.”
ALTIN MEVDUATI 2024 YILININ SONUNDAN BU YANA YAKLAŞIK 76 TON ARTTI
“YP mevduatı altın fiyatının direkt tesirinin haricinde artıran bir öteki unsur da küresel altın fiyatındaki yükselişin mudilerin yatırım tercihlerinde etkili olmasıydı.” ifadesi kullanılan analizde, bilhassa eylül ve ekim aylarında altın getirilerinin öteki finansal ürünlerin getirisinin belirgin şekilde üstünde olmasının mudilerin altın talebini artırdığı bildirildi.
Analizde, “Nitekim altın mevduatında fiyat tesirinin yanı sıra ton bazında da artış görüyoruz. Altın mevduatı 2024 yıl sonundan bu yana ortalama 76 ton ve durağan(durgun) fiyatla bakıldığında 6,5 milyar dolar karşılığı artarken, bu değişimin yarıdan fazlası son 2 ayda gerçekleşti.” ifadesi kullanıldı.
YP mevduat artışını etkileyen unsurlar içinde KKM hesaplarından dövize dönüşün de yer almış olduğu, KKM bakiyesinin aynı dönemde 29 milyar dolar azalarak 4 milyar doların altına gerilediği açıklandı.
Analizde, bu hesaplardan dövize dönüş oranının mart ayından ağustos ayına kadar yüzde 25 civarında olduğu bilgisi verildi.
Ağustos ayında ise gerçek kişiler için de yenileme ve yeni hesap açma işlemlerinin sonlandırılmasıyla dövize dönüş oranının eylül ve ekim aylarında yüzde 80’in üstüne çıkmış olduğu belirtilen analizde, “Dövize dönüş oranının artmasında, bu hesaplarda kalan mudilerin döviz eğilimlerinin daha yüksek olması etkili oldu.” ifadesine yer verildi.
“TL MEVDUAT PAYI TARİHSEL ORTALAMALARI SEVİYESİNDE KALMAYA DEVAM EDİYOR”
Analizde, “KKM hesapları sonlandırılırken dövize dönüş oranının önceki dönemlere benzer şekilde sınırı olan kalması için TL’ye geçiş hedefleri şeklinde adımlar atılması mümkündü. Sadece finansal istikrar ve piyasa işleyişi gözetilerek makroihtiyati çerçevede sadeleşmeye gidildi ve vadesi gelen KKM hesaplarıyla ilgili tüm hedefler kaldırıldı.” denildi.
Bu bağlamda, KKM hesaplarından dövize dönüşün ağustos-ekim döneminde 7,9 milyar ABD doları olduğu belirtilen analizde, kasım ayından sonrasında KKM hesaplarının büyük oranda kapanık olacağı öngörüsünde bulunulmuş oldu.
Analizde, şunlar kaydedildi:
“Netice olarak, son dönemde YP mevduatta ağırlıklı olarak parite ve fiyat tesiri kaynaklı nominal artışlar gerçekleşti. Parite ve fiyat etkisinden arındırılmış YP mevduat ise KKM hesaplarının sonlandırılması ve yatırım amaçlı altın alımları kaynaklı olarak sınırı olan bir artış sergiledi. Altın fiyatlarındaki süratli artışa karşın TL mevduat oranı tarihsel averajları seviyesinde kalmaya devam ediyor. Bu gelişmeler, hanehalkı ve firmalar kesiminde TL varlık tercihinin büyük seviyede korunduğuna işaret ediyor.”
