Öğretmenlik devamlı en istikrarlı ve en beğenilen mesleklerden biri olarak görülür. Tertipli emek harcama saatleri, uzun tatiller ve öğretmenliğe dayalı bir meslek, birçok gencin öğretmenliği ideal bir iş olarak görmeye devam etmesine niçin oluyor.
Sadece İspanya’daki birçok öğretmenin yaşamış olduğu gerçeklik, bu pastoral tablodan oldukca uzak. Giderek daha çok öğretmen, günlük yaşamlarının duygusal tükenmişlik, saygısızlık ve motivasyon kaybıyla dolu bulunduğunu fark ediyor .
İspanya, 2023-2024 bilimsel nitelikli senesinde üniversite dışı kurumlarda 784 bin 425 öğretmenle üstün dereceli seviyeye ulaştı. Sadece bu rakamın ardında derin bir hoşnutsuzluk duygusu yatıyor. Santa María Vakfı’nın (SM) son raporuna nazaran, öğretmenlerin yüzde 36’sı ciddi motivasyon eksikliği yaşadığını ve üçte biri de işlerine karşı ilgisizlik yada isteksizlik yaşadığını bildiriyor.
Bu öğretmenlerden biri, okulunda her gün yaşamış olduğu durumla ilgili samimi itirafını toplumsal medyada paylaşarak viral olan lise öğretmeni Ana Lirio. “Son birkaç gündür işe çaresizlikten ağlayarak gidiyorum ” diye yazdı ve hikayesine katılan öteki meslektaşları içinde bir destek dalgası yarattı.
Lirio, “Okula mümkün olan en mütevazı giysileri giyerek gidiyorum ki bana gülmelerine yada daha çok saygısızlık yapmalarına sebep olmamaya çalışıyorum. Her gün 25 genç bana işaret edip gülüyor,” diye yakınıyor ve her gece tekrar asla okula gitmemeyi hayal ettiğini itiraf ediyor.
“Dün çaresizce ikinci ve üçüncü derslik öğrencilerime artık dayanamayacağımı söyledim. Konuşmaya, açıklamaya çalışmanın ve buna izin verilmemesinin ne kadar korkulu bulunduğunu hayal bile edemediler. Beni dinlemelerini isterim; ders anlatmama izin vermeleri için yalvarıyorum. Gülmeye başlıyorlar, bana gülüyorlar” diye söyledi ve bu paylaşım hızla viral oldu.
Ana’nın mesajı tek değil. CSIF sendikasına nazaran, on İspanyolca öğretmeninden yedisi öğrencilerden bir tür saldırganlığa maruz kaldığını itiraf ediyor. Bir çok durumda bu, vurma yada itme değil, sözlü hücum, alay etme yada öğretmeni aşağılamayı amaçlayan davranışlar.
Paylaşımına gelen yorumlarda, onlarca öğretmen benzer deneyimler paylaştı: sınıftaki saldırılardan devamlı alay mevzusu olmaya kadar. Birçoğu, giderek daha çok profesyonelin sonucunda verdiği bir karar olan öğretmenliği bırakmayı düşündüğünü itiraf ediyor.
Öğrencilerin ruh sağlığı
Uzmanlar, bu probleminin yeni olmadığını, sadece son yıllarda daha da kötüleştiğini belirtiyor. Öğrencilerin ruh sağlığı belirleyici bir unsur haline geldi; psikologlar, derslik içi davranışları direkt etkileyebilecek anksiyete, depresyon ve DEHB benzer biçimde rahatsızlıklarda kaygı verici bir artış olduğu mevzusunda uyarıyor .
Öğretmenlere nazaran, standartlarını devamlı düşüren ve bu da çaba eksikliğine, hayal kırıklığına ve öğretmene duyulan saygının azalmasına neden olan bir eğitim sistemi de buna ekleniyor. Eskiden öğretmenler bir otorite figürüydü; şimdi ise birçok talebe onları isyan edilecek biri olarak görüyor.
Türkiye’de de durum değişik değil
Türkiye’de öğretmenlerin öğrencilerden görmüş olduğu ruhsal ve sözel sertlik, bilimsel nitelikli araştırmalara da yansıdı. Değişik üniversitelerden meydana getirilen üç ayrı emek harcama, öğretmenlerin okul ortamında yalnızca mesleki değil, bununla birlikte duygusal olarak da zorlandığını ortaya koyuyor.
Sakarya Üniversitesi’nden Erkan Yaman ve Nejla Kocabaşoğlu’nun yürüttüğü “Öğrencilerin Öğretmenlerine Diktatörlük Yapmış olduğu Bir Dikey Diktatörlük Araştırması”, ortaöğretimde çalışan öğretmenlerin öğrencilerden en fazla sözel ve duygusal zorbalığa maruz kaldığını gösterdi.
Araştırmaya nazaran, öğrenciler çoğunlukla grup hâlinde hareket ediyor; öğretmenin otoritesini zayıflatma, dalga geçme, sözlü sataşma ve saygısızlık en yaygın davranış biçimleri.
Hanım öğretmenlerin adam meslektaşlarına nazaran daha çok hedef haline geldiği, bu durumun derslik yönetimi sorunlarıyla da bağlantılı olduğu vurgulandı.
Araştırmacılar, bu tür olayların öğretmenlerde tükenmişlik, motivasyon kaybı ve özgüven düşüklüğüne yol açtığını belirtiyor. Çözüm olarak ise öğretmenlere yönelik derslik yönetimi ve ruhsal dayanıklılık eğitimlerinin artırılması öneriliyor.
Bursa Osmangazi’de 540 öğretmenle meydana getirilen “Bullying Toward Teachers: An Example from Turkey” başlıklı çalışmada, iştirakçilerin %40’ından fazlası öğrencilerinden zorbalığa uğradığını bildirdi.
En sık rastlanan diktatörlük türleri içinde sözel hakaret (%38,9), önemsiz sayılma (%33), dedikodu (%25) ve fizyolojik sertlik (%17,6) yer aldı. Fizyolojik sertlik adam öğretmenlerde, duygusal ve sözel diktatörlük ise hanım öğretmenlerde daha yaygındı.
Zorbalığın en sık görüldüğü alanlar ise okul koridorları ve derslik dışı bölümler olarak kaydedildi. Araştırmacılar, bu sonuçların “öğretmenlerin devamlı kuvvetli taraf olduğu” algısını çürüttüğünü ve öğrenci-öğretmen ilişkisinde güç dengesizliği yaşandığını gösterdiğini söylüyor.
2019 senesinde piyasaya çıkan “Bullying Toward Teachers and Classroom Management Skills” başlıklı çalışmada ise öğretmenlerin derslik yönetimi becerileri ile zorbalığa uğrama oranları içinde anlamlı ilişki bulunmuş oldu.
422 öğretmenle meydana getirilen araştırmaya nazaran, derslik yönetimi becerisi düşük olan öğretmenler daha sık diktatörlük yaşıyor. Araştırma, bu becerilerin geliştirilmesinin öğrencilerin negatif davranışlarını önlemede etkili bir vasıta olabileceğini ortaya koydu.
