Ukrayna savaşının başladığı 2022 yılından bu yana ilk kez bir NATO üyesi ülke ile Rusya arasındaki çatışma riski küresel arenada büyük kaygı yarattı. Bu endişeyi artıran gelişme; Rusya’nın saldırıları esnasında 3 İHA’nın Polonya hava sahasını ihlal ederek ülke topraklarına düşmesi oldu. ABD, İngiltere, Almanya ve Fransa’dan gelen açıklamalar gerilimi yükseltirken, Varşova yönetimi, ihlalin peşinden NATO Antlaşması’nın 4. maddesi çerçevesinde müttefiklerle acil istişare talebinde bulunmuş oldu. ABD, Polonya’ya kuvvetli destek mesajları verirken, Rusya ise sorumluluğu reddetti ve İHA’ların düşmesinde oranı olmadığını öne sürdü.
Doç. Dr. Tansi: “Hadisesinin sıcak bir çatışmaya dönüşeceğini sanmıyorum sadece ‘risk sıfır’ denemez. Rusya’nın aslolan amacı, Doğu Avrupa ülkelerini daha çok tedirgin etmek ve baskı altında tutmak.”
İSRAİL İÇİN Mİ?
Krizin sıcak çatışmaya dönüşme riski ile Türkiye’nin pozisyonunu, “Haberglobal.com.tr”ye değerlendiren Internasyonal İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Hasan Ünal ise yaşananları İsrail’in Katar operasyonunu örtme girişimi olarak nitelendirdi. Prof. Dr. Ünal, ABD, AB ve NATO bloğunun amacının dikkatleri dağıtmak ve İsrail’in sorumluluklarından uzaklaştırmak bulunduğunu savunarak, şunları söylemiş oldu: “Nitekim Almanya ve Fransa derhal olayın üstüne atladı. İsrail pervasızca hareket ederken, birden Rusya’nın Polonya’ya saldırmış olduğu şeklinde tweet’ler dolaşıma sokuldu. Bahsi geçen İHA’lar en kolay modeller ve muhtemelen hedef sapması söz mevzusu.”
BENZERİ YAŞANMIŞTI
Prof. Dr. Ünal, yaşanmış olan krizin sıcak çatışmaya dönüşmesinin mümkün olmadığını da sözlerine eklerken, “İHA’ların yanlışlıkla düşmüş olması oldukça yüksek. Daha ilkin benzer bir örnek yaşanmış; Rus hava müdafa sistemlerinden atılan bir füzenin Polonya’ya düşmüş olduğu söylenmişti. Sadece olayın aslen Zelenski ile Polonya içinde tezgahlandığı ve bir provokasyon olduğu ortaya çıkmıştı” dedi.
NATO SAVAŞA GİRMEZ
İsrail’in Katar’a saldırısının derhal peşinden gündeme getirilen olayın manidar bulunduğunu sözlerine ekleyen Prof. Dr. Ünal, “İHA’lar ‘Rus yapımı’ denilerek de kamuoyuna servis edilmiş olabilir. Amaç, dikkatleri İsrail üstünden uzaklaştırmak. NATO üyeleri direkt Rusya ile harbe ‘evet’ demez. Oy birliği esasıyla çalışan NATO’da bu şekilde tehlikeli sonuç bir kararın çıkması pek mümkün görünmüyor” ifadelerini kullandı.
Bilhassa Polonya, Estonya ve Romanya şeklinde NATO’nun doğu kanadı ülkelerinin Türkiye’den müdafa sistemi tedarik etme ihtimalinin önümüzdeki dönemde daha da artacağı vurgulanıyor.
“RİSK SIFIR DENEMEZ”
Doç. Dr. Deniz Tansi (Internasyonal İlişkiler Uzmanı)
“Türkiye’nin her şartta dengeli dış ilişkiler tutumunu sürdürmeli. NATO’nun 5. maddesi, otomatik işleyen bir süreç değil. Bu madde yalnızca bir kez, 11 Eylül saldırılarında devreye sokuldu ve ABD, bu maddeyi El Kural terör örgütüne karşı kullandı. Unutulmaması ihtiyaç duyulan nokta, kararların oy birliğiyle alınmasıdır.”
“ZORUNDA KALIRIZ”
“Rusya ilk kez bu kadar direkt bir ihlal gerçekleştirmiş durumda. Bu şekilde bir durumda NATO’nun 5. maddeyi işletmesi için ABD’nin öncülük etmesi gerekir. Sadece ABD, Rusya ile NATO’yu direkt karşı karşıya getirecek bir sürece girmek istemez. Eğer NATO bir operasyon sonucu alınırsa Türkiye de buna ‘evet’ demek durumunda kalır.”
RUS NÜFUSU TANINIR
“Bundan sonrasında Ukrayna özelinde yeni gelişmeler olabilir. Kırım, Luhansk ve Donetsk bölgelerinde Rus nüfuzunun fiili olarak tanınması gündeme gelebilir. Alaska Zirvesi’ni anımsamak lazım; o dönemde de benzer şekilde fiili tanımalar gündeme gelmişti. Bugün de benzer bir süreç yaşanıyor. Polonya ise bu gelişmelerden en oldukca tedirgin olan ülkelerden.”
AB ülkeleri askeri ve müdafa harcamalarını artırırken, NATO tatbikatları ise aralıksız devam ediyor.
TÜRKİYE İÇİN RİSKLER
Öte taraftan analistler de, krizin Türkiye’ye ihtimaller içinde tesirleri mevzusunda, hem fırsat hem de risklerin oluşabileceğine dikkat çekiyorlar Meydana getirilen analizlerde, Türkiye’nin enerji cephesinde bilhassa davranışlarında ölçülü olması gerektiği vurgulanıyor. Türkiye’nin, doğalgaz ithalatının ortalama yüzde 40’ın halihazırda Rusya’dan tedarik etmiş olduğu belirtilirken, Kamuoyu Araştırmacısı Volkan Tebrizcik ise, “Gerginliğin krize dönüşmesi durumunda ise enerji piyasalarındaki fiyat artışları Türkiye için negatif sonuçlar doğurabilir” dedi.
[email protected]
Kaynak: Web Hususi
