Sema meraklıları için Mayıs 2025, birbirinden hususi astronomik vakalara sahne olacak. Ay evrelerinden meteor yağmurlarına, gezegen kavuşumlarından tutulmalara kadar dolu dolu bir takvim bizi bekliyor.
Bİlim ve Teknik Dr. Tuba Sarıgül’ün makalesinde Mayıs 2025’in mühim gök vakaları hakkında şu bilgilere yer verildi: Şubat ayında çıplak gözle görülebilen gezegenlerin hepsini gün batımından sonrasında gökyüzünde aynı anda görme fırsatını bulmuştuk. Aradan geçen sürede Merkür, Venüs ve Satürn gökyüzünde Güneş’e bakılırsa yön değiştirdiler ve artık şafak vakti gökyüzünde görülebiliyorlar. Mars ve Jüpiter ise gün batımından sonrasında gökyüzünde. Mayıs ayı süresince etkinliğini devam ettiren Eta Aquarid Gök Taşı Yağmuru da 5 Mayıs’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor.
Jüpiter, mayıs ayında Güneş’in batışından sonrasında Boğa Takımyıldızı’nda görülebiliyor. Haziran ayında kavuşum konumundan geçecek olan Jüpiter’in ufkun üstünden yüksekliği her geçen gün azalıyor ve ayın sonunda görülmesi son aşama zorlaşıyor.Kavuşum konumundayken Jüpiter, Güneş ve Dünya aynı hizadadır ve Jüpiter, Dünya’ya bakılırsa Güneş’in arkasından geçer. Bu süreçte gökyüzünde Güneş ile aralarındaki açısal mesafe düşük olduğundan Jüpiter’i birkaç hafta süresince gözlemlemek mümkün değildir.28 Mayıs akşamı Jüpiter’i ve hilal şeklindeki Ay’ı gün batımından sonrasında batı-kuzeybatı yönünde ufkun üstünde birbirine yakın görmeyi deneyebilirsiniz.
Mars, mayıs ayının başlangıcında Güneş’in batışından sonrasında gökyüzünde ortaya çıkıyor ve gece yarısından ortalama iki saat sonrasında batı-kuzeybatı yönünde ufuktan batıyor. Kızıl Gezegen ayın ilerleyen günlerinde daha erken batmaya başlıyor ve parlaklığı azalıyor. Ayın başlangıcında Yengeç Takımyıldızı’nda olan Mars, ayın son günlerinde Aslan Takımyıldızı’na geçiyor.4 Mayıs gecesi Mars’ı ve ilk dördün evresindeki Ay’ı batı- kuzeybatı yönünde ufkun üstünde birbirine yakın görebilirsiniz.
Venüs, mayıs ayında Güneş’ten ortalama bir buçuk saat ilkin doğu yönünde ufuktan doğuyor. Ayın ilerleyen günlerinde daha erken saatlerde doğmaya süregelen Venüs’ün parlaklığı hafifçe azalırken gezegen yuvarlağının parlak görünen kısmının oranı artıyor. Mayıs ayının sonunda Venüs’ün ortalama %50’si (Ay’ın yarım ay evresinde olduğu şeklinde) parlak görünüyor.24 Mayıs sabahı Venüs’ü ve yeni ay evresine yaklaşan Ay’ı gökyüzünde birbirine yakın görebilirsiniz.
Merkür, mayıs ayının başlangıcında Güneş’ten ortalama 50 dakika ilkin doğuyor. Ayın ilerleyen günlerinde Merkür’ün parlaklığı ve gezegen yuvarlağının görünen kısmının oranı artsa da gezegen ufuktan oldukça yükselmediğinden görülmesi fazlaca zor. Merkür, 30 Mayıs’ta ise üst kavuşum konumundan geçiyor. Bu konumdayken Merkür, Güneş ve Dünya aynı hizadadır ve Merkür, Dünya’ya bakılırsa Güneş’in arkasından geçer. Bu süreçte gökyüzünde Güneş’e oldukça yakın hareket ettiğinden Merkür’ü birkaç hafta süresince gözlemlemek mümkün değildir.MAYIS 2025’TE AYIN EVRELERİAy; 4 Mayıs’ta ilk dördün, 12 Mayıs’ta dolunay, 20 Mayıs’ta son dördün, 27 Mayıs’ta yeni ay evresinde.Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi esnasında 11 Mayıs’ta yeröte doğrusu Dünya’ya en uzak, 26 Mayıs’ta ise yerberi doğrusu Dünya’ya en yakın konumuna geliyor. Bu konumlardayken Ay ile Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 406.244 km ve 359.102 km.
19 Nisan ile 28 Mayıs içinde etkinliğini devam ettiren Eta Aquarid (Eta Kova) Gök Taşı Yağmuru 5-6 Mayıs gecesi en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Cenup yarım küreden görülen en kuvvetli gök taşı yağmurlarından önde gelen Eta Aquarid esnasında şimal yarım küredeki amatör sema gözlemcileri ise saatte maksimum 50 gök taşı görebiliyor. En yüksek etkinliğe ulaşmış olduğu tarihte Eta Aquarid Gök Taşı Yağmuru’nun saçılma noktası gece yarısından iki buçuk saat sonrasında doğu yönünde ufkun üstünden doğuyor ve Güneş’in aydınlığında kaybolmadan ilkin gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşıyor. Ay ise gün doğumundan kısa süre ilkin doğu yönünden doğduğu için gök taşlarının fark edilmesini negatif etkilemiyor.Eta Aquarid Gök Taşı Yağmuru’nun deposu 1P/Halley kuyruklu yıldızı. 1P/Halley kuyruklu yıldızı İngiliz gök bilimci Edmund Halley tarafınca 1705’te ortaya çıkarıldı. Güneş etrafındaki yörüngesini ortalama 76 yılda tamamlayan 1P/Halley, son olarak 1986 senesinde Güneş’in en tanıdığından (~88 milyon km) geçmişti. Kuyruklu yıldızın Güneş’in en uzağından geçmiş olduğu nokta doğrusu günöte noktası ise Neptün’ün yörüngesinin ötesinde.
