“İlgili tüm paydaşları, Kıbrıslılar arasında karşılıklı olarak kabul edilebilir bir ilerleme yolunun hâlâ mümkün olduğu yönündeki umudu artıran bu bir sonraki katılımın açık ve yapıcı olmasını nasıl sağlayacaklarını ciddiyetle düşünmeye çağırıyorum.” dedi.
13 Haziran – 11 Aralık 2024 arasındaki gelişmeleri kapsayan raporda, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Kişisel Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar’ın görev süresinin Temmuz 2024’te sona erdiği resmi olarak belirtiliyor. Cuellar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) liderleri ile Kıbrıs Rum yönetimi arasında Kıbrıs meselesinde ileriye dönük yolda “ortak bir zeminin bulunamadığını” söyledi.
Guterres, 15 Ekim’de New York’ta KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ve Kıbrıs Rum toplumu lideri Nikos Christodoulides ile resmi olmayan bir akşam yemeğine ev sahipliği yaptı.
Guterres, iki liderin akşam yemeğinde sonraki bazı yapıcı adımlar üzerinde anlaştığını belirterek, şunları ekledi: “Ayrıca liderleri, konumlarındaki boşluğu nasıl kapatabileceklerini ve çözüme giden bir hareketin sağlanması için güveni yeniden nasıl yeniden inşa edebileceklerini düşünmeye teşvik ettim.”
Raporda ayrıca, “Liderler, ileriye dönük yolu tartışmak üzere yakın gelecekte Genel Sekreter’in himayesinde daha geniş bir formatta gayrı resmi bir toplantı yapılması konusunda anlaştılar.” denildi.
Açıklamada, “Ayrıca yeni geçiş noktalarının açılması olasılığını araştırmak üzere Kıbrıs’ta buluşma konusunda da mutabakata vardılar. Bu dönemde iki taraf, BM’nin himayesinde bu özel konuyu görüşmeye başladı.” ifadesine yer verildi. Raporda, Holguin’in de belirttiği gibi, taraflar arasında “ortak zemin” sağlanamaması nedeniyle garantör ülkelerin katılımıyla “daha geniş formatta” gayrı resmi bir toplantı yapılması konusunda mutabakata varıldığı hatırlatıldı.
Geri itmeler
Bu arada, Kıbrıs’taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü’nün (UNFICYP) hazırladığı bir raporda, her iki tarafta da ihlallerin devam ettiği ancak daha düzenli diyalog kurma isteğinin ortaya çıktığı belirtildi. AA’nın elde ettiği raporda şunlar belirtildi: “Kıbrıslı Rum çiftçilerin UNFICYP’in uyarılarına karşı gelmesi ve tarım arazilerinin kuzeydeki ateşkes hattına çok yakın olması gibi tekrarlanan olaylar, incelenen dönemde gerilim yarattı.”
Ayrıca rapor döneminde Kıbrıs Rum yönetiminin sığınmacıları Yeşil Hat üzerinden ve denizden geri itmesinin de devam ettiği belirtildi.
Açıklamada, “Bu eylem, 15 Mayıs – 14 Kasım 2024 tarihleri arasında tampon bölgede 16’sı refakatsiz olmak üzere yaşları 9 ay ile 17 arasında değişen 35 çocuk dahil 142 kişinin mahsur kalmasına neden oldu” denildi. “Geride kalan tüm sığınmacılar, 14 Kasım 2024 itibarıyla sığınma prosedürlerine kabul edildi.”
Raporda, Kıbrıs Rum polisine bağlı “Yabancılar ve Göçmenlik” Birimi’nin, sığınmacıları bırakmak veya onları izlemek amacıyla izinsiz olarak tampon bölgeye girerek 137 ayrı olayda saldırı ihlalleri yaptığı belirtildi.
“Ne yazık ki, bu birimin polis memurları, geri itme eylemlerinde UNFICYP personeline karşı saldırgan davranışlar sergiledi. Her durumda, misyon ve BMMYK, bu durumu Kıbrıs Cumhuriyeti yetkililerine iletti ve onlar da soruşturmaların yürütüleceğini bildirdi.” dedi. rapor.
Raporda Guterres, barış gücü güvenliğinin büyük önem taşıdığını belirterek, UNFICYP’in görev süresinin uzatılması tavsiyesinde bulundu. Guterres, “UNFICYP’in barış ve istikrara devam eden katkısı ve siyasi çözüme elverişli koşulların yaratılması göz önüne alındığında, Güvenlik Konseyi’ne misyonun görev süresini 31 Ocak 2026’ya kadar on iki ay süreyle uzatmasını öneriyorum.” dedi.
Kıbrıs, BM’nin kapsamlı bir çözüme ulaşmak için gösterdiği bir dizi diplomatik çabaya rağmen, Kıbrıslı Rumlar ile Kıbrıslı Türkler arasında on yıllardır süren bir anlaşmazlığın ortasında kaldı. 1960’ların başında başlayan etnik saldırılar, Kıbrıslı Türkleri güvenlikleri için yerleşim bölgelerine çekilmeye zorladı. 1974 yılında Yunanistan’ın adayı ilhak etmesini amaçlayan Kıbrıs Rum darbesi, Türkiye’nin Kıbrıslı Türkleri zulüm ve şiddetten korumak amacıyla garantör güç olarak askeri müdahalesine yol açtı. Sonuç olarak, 1983 yılında KKTC kuruldu. Son yıllarda, garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin himayesinde İsviçre’de 2017’de başarısızlıkla sonuçlanan girişim de dahil olmak üzere, ara ara barış süreci yaşandı. Kıbrıs Rum yönetimi AB’ye 2004 yılında girdi; Kıbrıslı Rumlar, BM’nin uzun süredir devam eden anlaşmazlığa son verme planını tek başına engellediği yıl.
